Бабочити Руслан

БАБОЧИТИ РУСЛАН
  Киунугæ «КЪУРЦДЗÆВÆН»-æй

* * *
Унгæг мин æй дуйне æнæуæгтæ,
Мæ цæуæнтæ нæ ‘нцæ мæ фæндон.
Кæд, миййаг, игæрдгæй разфæндæгтæ,
Мæхуæдæг мæ ес нæдтæ ‘хгæдтон?..

  Урух мин æй дуйне æнæбæрцæ,
Фал, цума, цæмæ гæсгæ, кæцæй?
Кæд, миййаг, мæ фæндагæн æ уæрхцæ
Хуæздæр кастæй мæнмæ æ дæргъцæй?...

  2012 анз, 2 сентябрь

 * * *
Калм ниггæлдзæгау нæ рони,
Уодæгасæй, æзмæлгæй,
Ку бауарзæн нæуарзони,
Уæд бауарзæн æцæгæй...

   Ес таустæ зæрди морги,
Нæ сæ киндæуй гъæрæй, —
Ку фæдздзорæн, æнæдзоргæй,
Уæд фæдздзорæн æцæгæй...

   Райдзаст бони думги неун
Некæд фæууй хуæрзæгæй, —
Федар лæугæй, ку фæккеуæн,
Уæд фæккеуæн æцæгæй...

   Еуæй-еу хатт æнæнезæй
Никкуддæр уæн медæгæй, —
Ку фæрресæн æнæресгæй,
Уæд фæрресæн æцæгæй...

   Цард æстæнмæ, хæрдти цæугæй,
Æгæр бадомуй лæгæй, —
Ку фæккæуæн, æнæкæугæй,
Уæд фæккæуæн æцæгæй...

  2013 анз, 15 мартъи

 АДÆМ

(Вариант)

  Ци зин косæн æй уæ хæццæ,
Ци æнцон æй, ци дзæбæх!
Ци фæйнæхузи ‘й уæ й’æрдзæ,
Ци фæйнæхузи ‘й уе ‘здæх!

  Ци зин тохæн æй уæ хæццæ,
Ци техъул æй уæ рахаст!
Ци фурберæ ‘й, ци, уæ гæдзæ,
Ци минкъий хæссуй уæ маст!

  Ци зин дзорæн æй уæ хæццæ,
Ци æнцон æй, æхцæуæн!
Ци унгæг мин æй уæ кæрцæ,
Ци урух æма фæтæн!

  О, уарзун уæ æнæбæрцæ,
Фал зæгъон, куд æй, гъе уой, —
Зин цæрæн мин æй уæ хæццæ,
Хъæбæр зин мин æй уе ‘ной...

  Никки ма уæмæ уой хæццæ
Ес еу лазæ, æй тухаст, —
Зин растгæнæн æй уæ къæдзæ,
Зин къæдзæгæнæн — уæ раст...

  2012 анз, 23 ноябрь

 ЗÆЛДÆ

  (Элеги)

  Мæнæ зæлдæ, ци мæтъæл дæ,
Ци ниллæг дæ, ци æуурст!
Дæлтæ-уæлтæ — дæ хъæппæлтæ,
Дæ кæддæри цъæх фæлуст.

  О, ци бор дæ ‘ма ци сор дæ,
Æнæхъаурæ, нецигъон!
Кæсгæ хор дæ уотæ хъортæ
Куд никкодта, о мæ бон?

  Хебæраги сæумæраги
Ци аййев уидæ де ‘ртæх!
Нур дæ уаги ци рæуаги
Æрцæйцардæй фуди ‘здæх?

  Мæнæ зæлдæ, ци мæтъæл дæ,
Мæн ци фæнзи, дзæгъæйлаг? —
Æз, æнгъæлдæн, ницъцъæмæл дæн, —
Хумæтæги адæймаг...

  Ду фæстæмæ и фæзтæбæл
Бæргæ кæндзæнæ цæхъал,
А бæстæмæ æз фæстæмæ
Нæбал раздæхдзæн, нæбал...

  2012 анз, 20 сентябрь

  АКЪАЦИ

  Дæ дзæгæрæг — уорс цопалæ,
Æрцæйкалдæй, ниссор æй.
Бæргæ ма дæ цъæх, о фалæ
Дæ зæрдæ ба ниббор æй.

  Æнкъарун дин дæ сагъæстæ,
Дæ мæтæ дин лæдæрун, —
Нæ еуетæн, нæ ‘й римæхсти,
Зинбæл лæууй и цæрун.

  Æмхузæн æй нæ медæрдзæ,
Кæмидæрти æнгæс ан, —
Мæн зæрди дæр ниххускъæ ‘нцæ
И рохс сæнттæ, и нисан.

  Æ кæронбæл æй мæн балци,
Æвеппайди мин ку нæ ‘й, —
О, ма тухсæ, мæ акъаци,
Хъалдæр ма дæ ду мæнæй.

  Уалдзæгутæ ма дæ царди
Берæ уодзæнæй дæуæн,
Дæ уорс дзæгæрæг æ ради
Рацæйкалдзæнæй тæмæн.

  Аци дуйне, мæ бæласæ,
Ниййерун кæндзæй дор дæр, —
Раздæр бал ди ку нæ райса,
Уæд нæ ратдзæнæй мор дæр..

  2013 анз, 12 май

    УАРЗОНДЗИЙНАДÆН

  Цæмæй ба нæ дæн мæ хорхмæ,
Ци хуæрзæфцæ, ци рунæй,
Фал не ‘стайун, нæ исцох ун
Еунæг миуæй — уарзунæй.

  Фæссæлæт æма фегæр дæн
Косун æма гъазунæй,
Фал абони дæр мæ зæрдæ
Нæ фæллайуй уарзунæй.

  Ци нæ бавзурстон мæ бонти
Фæлмæн æма карз унæй!
Фал мæ царди æхсицгондæр
Неци зонун уарзунæй.

  Ци нæ бавзурстон мæ доги
Нихмæ унæй, фарс унæй!
Фал не ‘сахид æй мæ тоги
Фулдæр ести уарзунæй.

  Уæд алке уи æхевæндæ,
Фал зæгъун æй æдзæстхез, —
А дуйнебæл уарзтæй æндæр
Уарзуйнагæй неци ес!

  2013 анз, 10 май

    ТУМБУЛ ФИНГÆ

  Кæстæртæн

Нæ дигорон тумбул фингæ,
Ци рагон дæ, ци зæронд!
Ци федар дæ, тæссонд зингæй,
Ниллæг уогæй, ци бæрзонд!

  Ес дæ буни æртæ къахи,
Æртæ къерей — дæ уæле.
Макæд ракæлай, æ рагъи
Уæхæн уæргътæ кæмæн е!

  Ци рæсугъд æй, ци зæрдесгæ ‘й,
Ци нæртон æй, ци, де ‘гъдау!
Фæккæнæд дæ сæрæй есгæ,
Бунæй ахедгæ Хуцау!

  Ци фурадгин æй дæ цæнхæ,
Ци бедагæ ‘й дæ къæбæр!
Разæгъунцæ дæ хуарзæнхæй
Дууæ ‘знаги æнсувæр.

  Тæходуйтæ, уæхæн барæ
Цард ку раттидæ мæнæн,
Ниллæууинæ цирагъдарæй
Æностæмæ уæд дæуæн!

  Уæд, æвæдзи, дæ дзæбæхи,
Æнæ фæсмон, æнæ хард,
Урдугистæгæй дæ сæргъи
Æз рарветинæ мæ цард!..

  2013 анз, 13 январь

    ДÆ РУН БАХУÆРОН

  Кафетæн

  Мæ ниййерæг фæлмæн мадæ,
Мæ седзæргæс дигиза,
Фæккодтай мин ду лæггадæ,
Ци дин æрхæссон æза?

  Дæ цæсгомæн дин фæстæмæ
Нур куд раздахон æ лагъз?
Æппун неци дин гæзæмæ
Цæмæй бафедон дæ хуарз?

  Дæ фудхузи, дæ къæсхури
Ци фудмæгур æй дæ каст!
Дони тъинккау дин дæ хъури
Куд ниттадзон, куд, мæ уарзт?

  Дæ къæбæлдзуг даргъ дзиккотæ
Куд ниццæнцæ, куд, уоййид,
Æви дин сæ евгъуд бонтæ
Никкодтонцæ, ни, иссит?

  Искатай дæн, исфæдес дæн,
Нæбал мæ фæндуй цæрун, —
Куд дин исесон дæ незтæ,
Дæ рун бахуæрон, дæ рун?

  О, дуйнетæ Исфæлдесæг,
Ку нæ уадзуй цард е мæ, —
Цæмæннæ ес бæсти ресæн,
Бæсти рамæлæн кенæ?...

  2010, 3 февраль

    ÆРÆГВÆЗЗÆГИ ХАТДЗÆГТÆ

  (Элеги)

  Æ мадæн ка цудæй æ фæдтæбæл,
Ка дзурдта уомæлдзæстæй уой ном,
Еунæг е рацудæй раст нæдтæбæл,
Еунæг е бацардæй хузæнон.

  Æ мадæн ка лæдæрдтæй æ рунтæ,
Ка фæллæудтæй æ сæргъи урдуг,
Еунæг е ниууагъта гъæздуг бунтæ,
Еунæг е ниууагъта берæ мулк.

  Ка кодта мади зинбæл гузавæ,
Ка кодта, уобæл тухсгæй, сор хед,
Еунæг е бакуста ни æфсапæ,
Еунæг е бакуста ни дзенет.

  Æ мадæн æ фæлмаст, æ мæтъæли
Уодæнцойнæ ка ‘ссæй æ зæрай,
Еунæг е нæ бацардæй дзæгъæли,
Еунæг е нæ фæцæй æнирай.

  Æ мадæн ка фæккодта æгъдæуттæ,
Æ мадæн ка фæццардæй æрмæст,
Еунæг е ни раздахта е ‘фстæуттæ,
Еунæг е ни иссæй æнихæс.

  Æ мадæн ка бафиста æ хуæрзтæ,
Еугурæй нæ зæгъун, фал се ‘рдæг,
Гъе уомæн сæрæй ковгæ ‘й æррæстæ,
Еунæг е ни адтæй æцæг лæг.

  Кæмæй иссæй арази æ мадæ,
Кæмæй рандæ ‘й мæрдтæмæ æд боз,
Еунæг уомæ адтæй лæгдзийнадæ,
Æ цæсгом еунæг уомæн æй рохс.

  Ци лæгæн никкодта æ ниййерæг
Æ дзедзей хъурт æносмæ хæлар,
Еунæг е ни ‘ссирдта æ хуæрзеуæг,
Еунæг е ни мæлдзæй æназар.

  Бадарун ка базудта æ мади,
Ка базудта уомæн æ бунат,
Еунæг е ни фескъухтæй æ царди,
Еунæг е ни ‘скодта хъазауат.

  Ци лæг барста æ цард мади цæстæй,
Ка барста гъе уомæй æ ампъез,
Еунæг е бакуста уодибæстæ,
Еунæг е ни фæцæй уæлахез...

  2012 анз, 3 мартъи

* * *
Донуордæг — мæ бæхтæ,
Донардæг — мæ саргъ...
Мæ буни мæ къæхтæ
Фæуунцæ дудагъ...

  Рæуæнтти мæ бæнттæ
Фæцæнцæ цъæхуæл...
Ме ‘цæг мæ мæнгæтти
Дæмуй цæбæлдæр...

  Мæ кадæ, ме ‘гадæй
Исдæн æнихæс...
Мæ размæ — фарстатæ,
Хæлеу — сæ гъæлæс...

  Мæ нет, мæ рохс сæнттæн
Фæцæй сæ ерис...
Мæ зинтæ ме ‘нцæнттæн
Кæнунцæ федис...

  Цидæртæ, куддæртæ,
Нæ ‘й зонун зæгъун...
Къахнадбæл — мæ зæрдæ,
Цæлхнадбæл — мæ зунд...

  2012 анз, 4 февраль

    ДУУÆ ИЗÆРЕЙ АСТÆУ

  Цæмæннæ кæнон гузавæ,
Цæмæннæ кæнон катай,
Мæ уосйæтти фæстаг тъаффæ
Æмбесфинст дæр ку нæма ‘й?

  Куд нæ кæнон фудæбæнттæ,
Цæмæннæ уон атæ тухст? —
Æрдæгмæдæр нæма фæдтæн
Мæ гъуддæгутæ æмпъузт...

  Мæ сæр мæбал куд нæ зела,
Куд нæ косон лæгдухæй,
Кæд мæ буни царди къела
Никкуддæртæ ‘й, ниппурх æй?

  Куд нæ бада дон мæ цæсти,
Цæмæннæ кæнон æнкъард? —
Фæццæйцæуй мæ хуæдрæзти,
Æвæсмард лæгау, мæ цард...

  Куд нæ кæнон, куд, мæтъæлтæ, —
Цихт нæ ерæг æ сулуй?!
Устур нивау кæмæн бæлдтæй
И донластмæ æ хулуй?!

  2014 анз, 17 январь

 ДЗИГИТМУГЪÆ

  Мæ гъæунгæ нæбал ходуй,
Нæбал заруй мæ къанау,
Æрталингæ ‘й бониуодæй,
Æризæр æй рагацау...

  Нæбал серуй мæ бæласæ,
Нæбал дзоруй мæ къела, —
Æхе бæрцæ, æхе асæ ‘й
Мæ цъæх арвæн æ мела...

  Нæбал реуй мæ рохс тургъæ,
Нæбал бохъ кæнуй мæ къæс, —
Царди радæ, дзигитмугъæ,
Нæбал кæнуй уæрæдæс!..

  Нæбал бериндзуй мæ сæумæ,
Нæбал рæхцуй мæ изæр, —
О, ме ‘нгъæлти райдзаст гъæумæ
Нæбал игъусуй мæ гъæр...

  Нæбал телуй къох мæ тегъæ,
Нæбал догъ кæнуй мæ гапп, —
Мæ рохс сæнттæбæл — сау рехæ,
Мæ сагъæстæбæл — хиджаб...

  Нæбал цæуй мæ унаффæ,
Нæбал къæрц кæнуй мæ й’арт, —
Дæ киунуги фæстаг тъаффæ
Ци зин кæсæн æй, о цард...

  2014 анз, 8 октябрь

    УОДÆГАС ДУЙНЕ

  Дзоруй и сау зæнхæ, дзорунцæ и æрвтæ,
Дзоруй сатæг сæумæ, дзоруй æнхъуæт рæфтæ.
Дзорунцæ и хуæнхтæ æма и цъæх фæзтæ,
Дзорунцæ и мæрдтæ дессæгтæ, тæмæстæ...

  Дзорунцæ и сифтæ, дзоруй и цъæх зæлдæ,
Дзорунцæ фæйнæги байзайгæ зæгæлтæ.
Дзорунцæ денгизтæ æма и тагъд дæнттæ,
Дзорунцæ нæ фунтæ æма нæ рохс сæнттæ...

  Дзорунцæ и сирдтæ, дзорунцæ и мæргътæ,
Дзорунцæ къæвдати æрхаугæ æртæхтæ.
Дзорунцæ нæ уодтæ æма нæ зæрдитæ,
Дзорунцæ и согтæ æма и æртитæ...

  Кæсун син сæ уагмæ, кæсун хъæбæр рагæй,
Дзоруй си алке дæр, махау, хе æвзагæй.
Сæ хæццæ мæ доги ‘рцудтæн еумæ цæргæ,
Уæддæр нæ кæнун сæ кæронмæ лæдæргæ...

  Цума къуæтти дæн, нæ мин ес æнæкъуæзгæ,
Ниуун арæхгомау мæтъæл уомæ гæсгæ.
Нийгъосун дуйнемæ æма ниццавддор ун,
Цума, сувæллонау, æнхæст нæма дзорун...

  Цæунцæ хабæрттæ, цæунцæ зилдæги,
Алке — æхе уагбæл æма æ рæстæги.
Кæнун си цидæртæ тергади гæзæмæ, —
Цæуй устур кувд, устур тугъд нæ фæрстæмæ...

  2012 анз, 20 май

    ХÆРЕС ÆМА КЪАНАУ

  Æнхъуæт бони ниллæггомау
Сатæг донмæ и хæрес
Æрцæйуагъта, калд дзиккотау,
Æ къабæзтæ æдзæстхез.

  Фæлдайуй сæ и уолæнти,
Фасуй ин сæ и цæхъал,
Уотæ гъазгæй нихъолæнти
Ци аййев æнцæ, ци хъал!

  Федаунцæ æнæбæрцæ
И дон æма и хæрес,
Рагæй дæр, цума, еу æнцæ,
Хецæнтæй син цард нæййес,

  И донгон, цума, æ уасæ
Нæ иссеридæ се ‘ной, —
Кæсун сæмæ ‘ма не ‘ртасун,
Ка си нивгундæр æй, уой,

  Ка си ке кæнуй лигъзласæ,
Ка си ке уозуй, мадау, —
И къанауи и бæласæ,
Гъе бæласи и къанау?..

  2017 анз, 2 январь

    ФÆСТАГ КÆРДТУ

  Мæ рохс сæнттæн сæ цъæх зæлдæ
Ци бор ниццæй рагацау!
Царди каурæбун ме ‘нгъæлтæ
Ниммардæнцæ къæбистау...

  Зæрди уалдзæг, гъулæггагæн,
Нæбал кæнуй дзæгæрæг.
Æ уорс хъурбæл бæнтти сагæн
Ци гъæр цæгъдуй дзæнгæрæг!

  Авдисæрæй Хуцаубонмæ
Ци цубур иссæй и над!
Низзихъир æй мæ комкоммæ
Мæ Уодесæг — и сахат.

  Фæстаг кæрдту и къадобæл
Ниддæвдæг æй, ниррезуй,
Нæ хауй уæддæр дæлæмæ,
Æвæццæгæн, мæн хезуй...

  2013 анз, 2 май

    КЪИНДИ

  Цийнæн мæмæ æвгъау кастæй
Харз кæнунмæ мæ рæстæг, —
Фæндурдзæгъдæг и киндзхасти
Нæ фæккафуй æхуæдæг...

  Нæ ми адагъта мæ царди
Суг уадзунмæ и рæстæг, —
Гъарæнгæгæнæг и марди
Нæ фæккæуй æхуæдæг...

  Нæ бацудтæн мæхе бози,
Нæ мин рахъæрттæй рæстæг, —
Цулухътæ хуйæг æноси
Æнæцулухъ — æхуæдæг...

  2017 анз, 18 июнь

    КЪУРЦДЗÆВÆН

  Мæ гъуддæгтæн цæфсуй сæ бугъгалæн,
Игуруй æ сау хъуæци мæ нет.
Мæ цийнæмæ мæ зин рауозгалуй,
Ракæнуй нифси тæрних сор хед...

  Мæ уалдзæги цонгбæл — гæлæботæ,
Мæ фæззæги уæрагбæл — халон.
Мæ гъæбеси — мард сæнтти дзиккотæ,
Игон арми — тъифсагæ фæсмон...

  Æнивæрд мæрдти цæндæ — мæ зæрди,
Изæрмелти цæуй сæ къус-къус…
Сау æндарг ниххæбæццæ ‘й мæ хæрди,
Фелауй, турусайау, æ дус...

  Мæ фæсте — æнахур размæнсонæг,
Мæ разæй — фæстæтæри аууон…
Нæбал ес æрлæууни рæуонæ,
Нæбал ес райампъези æфсон...

2005 анз, 3 июль

    ФÆДЗÆХСТИТÆ

  Маке кой кæнæ дæ фарсмæ,
Маке фауæ мацæмæй, —
Дæ фуддæр æзнаг де ‘взаг æй,
Уой ма ‘йронх кæнæ, дæмæ ‘й!

  Дæхе медæги ниууадзæ
Дæ зæгъуйнæгтæн се ‘мбес, —
Исхауй ни уæхæн дзурдтæ
‘Ма исунцæ зæрдинез.

  Ма хицæ кæнæ алцæмæ,
Макæмæ кæнæ соцъа, —
Лæг гъæуама æ ирисхъæй
Æнæбæрцæбæл боз уа.

  Алци зонæг — неци зонæг,
Алцæмæ хъулай — къумух, —
Исаразæ еунæг кустмæ,
Еунæг гъуддагмæ де ‘рух.

  Алке æма алци уарзæг
Некæд адтæй, нæ, хуарз лæг, —
Гъолон уарзтæй еунæг еске,
Еунæг ести уо уарзæг.

  Сиуæй хуæцун фонси уаг æй,
Æй æгадæ ‘ма фудконд, —
Æ зунд кæнуй адæймаги
А дуйнетæбæл бæрзонд.

  Даргъ унаффæ сайæггадæ ‘й,
Рабадуй ибæл гъуна, —
Æнгъæлисæ алли бон дæр,
Фæстаг бон цæрис, цума.

  Мацæмæй кæнæ сæнттадæ,
Хъел ма дарæ дæ къоппа, —
Æй дæ нивæ нур еу хузи,
Æндæр хузи исон ба.

  Кæд ескæмæ багъардтонцæ
Мæ фæдзæхститæ, уæд ин
Нæ уодзæнæй æ зæрайи
Фæсмон гæнгæ æма зин...

  2014 анз, 25 сентябрь

    ДУЙНЕТÆ ИСФÆЛДЕСÆГÆН

  Хæстæг Дæ, уой мæ зæрдæ куд базонуй,
Изол Дæ, уой куд равзаруй мæ уод,
Кæд дин нæййес Рæстæг æма Афонæ,
Нæййес дин кæд сорæт æма исконд?..

  Кæд дин нæййес некæми бæрæг рауæн,
Кæд дин нæййес Райдайæн ‘ма Кæрон,
Уæд дин мæ уод цæмæ ‘нкъаруй Дæ ауæ,
Цæмæ ‘стæфуй мæ зæрдæ Дæ аууон?..

  Кæд дин нæййес уинæн, æма Дæ фæдтæ
Нæ ‘нцæ бæрæг — нæ арф, нæ ба уæлбун,
Уæд дин мæ уод куд басгаруй Дæ нæдтæ
Æма сæбæл мæ курми куд цæун?..

  Дæ хурфи кæд, нæ Раттæг, æндæр уод е,
Нæ Дæ, мæнау, Ду конд æма игурд,
Уæд мин, цума, куд райсис мæ тæходуй,
Уæд дин, цума, куд фегъосун Дæ дзурд?..

2014 анз, 8 июнь

    Æ МАДÆ КÆМÆН РАМАРДÆЙ,
УОЙ ЗÆРДИУАЙТÆ

  Ниллæг къела, ниллæг тъатхи,
И содзийнæ ‘ма и ‘рций...
Маргъ ку н’ адтæй, куд фæттахтæй,
Ка си куста, е кæми ‘й?

  Дæ кæсæнтæ, дæ раздарæн,
Къохмæрзæнтæ, гопгæнæн...
Æнæ уони адгин гъарæй
Куд цæргæ ‘й, цума, мæнæн?

  Зæронд къоппи — æнгурстеуæн,
Халикъæбæл идæдæй...
Дзæгъæл куййау, куд нæ неун,
Гъæди берæгъау, дæдæй?

  Дæ дзабуртæ, дæ сæрвасæн,
Дæ сау хизæ, дæ сасуг,
Куд кæнунцæ, куд, æлвасгæ
Мæн сæхемæ еудадзуг!

  Дæ халат æма дæ пъолци,
Дæ цагъд базæн æ хæмпос...
Арæхсгай сæбæл мæ хъонци
Бæргæ ниввæрун мæ рос...

  Царди тонхи нихъхъæбæр дæн,
Козбау кæнун нæ зудтон, —
Нæ дин балхæдтон дæ зæрдæ
Фæлмæн дзурдтæй о, мæ бон...

  Нецибал æй цард мæ цæсти,
Нæ хор æй, нæ ба цазæ ‘й...
Ку фæцайнæ, ку, уой бæсти
Æвеппайди дæ разæй!

  Ку нæ кæнунцæ дæу адæ
Дзæбæх уосæ, хуарз зæнæг...
Дæу хузæн мин, о, мæ мадæ,
Ку неке зæрдæ ‘й тæнæг.

  Нæ ди бакодтон æфсæдгæ,
Æрхунæй дæбæл мæлун.
Ци цъамар æй уæхæн фæткæ —
Ду нæбал дæ, æз — цæрун!

  Ку рахъан уй и тæкъузгæ
Æд уедагæ, æд къуала,
Куд нæ бауй еугур хускъæ
Уæд æ буни æ тала?..

  2014 анз, 21 февраль

    НÆМТТÆ

  (Зар)

Ес не ‘взаги рæсугъд нæмттæ,
Ци — Рохсанæ, ци — Хорческæ.
Æй алке си алæмæттæ
Æхсицгон æма зæрдесгæ.

  Ес не ‘взаги аййев нæмттæ,
Ци — Дзерассæ, ци — Агундæ.
Исафунцæ нин сæхуæдтæ
Царди медæги нæ рунтæ.

  Ес не ‘взаги рæсугъд нæмттæ,
Куд — Мæдинæ ‘ма Зæринæ,
Сæ муртæмæ нæ рохс сæнттæ
Æригъал унцæ æд цийнæ.

  Ес не ‘взаги аййев нæмттæ,
Ес Ниветæ ‘ма Уарзетæ.
Сæ азæлдæй асæст бæнтти
Ниррохс унцæ и дуйнетæ.

  Ес не ‘взаги рæсугъд нæмттæ,
Ес Кафетæ ‘ма Заретæ, —
Нæмттæ нæ фал сауæдæнттæ,
Тæвдæ ‘зменсæбæл — цъететæ!

  Цæмæннæ ниууæн нæхемæ,
О, ирæнттæ, дигорæнттæ? —
Махæй æндæр а дуйнебæл
Некæмæ ес уæхæн нæмттæ!

  О, нæййес ин æнæ зæгъæн,
Цæмæн уотæй ‘й, мæ зæрддæгтæ, —
Мах хуæрзуодæн, мах дзæбæхæн
Некæми ес силгоймæгтæ!

2014 анз, 22 декабрь

    ДОНÆХСИНЦЪÆ

  Донгæрони — донæхсинцъæ,
Ци рæсугъд æй, ци пъерф æй!
Æнæ пихсæ, æнæ синдзæ,
Æнæдауæ, аййев æй.

  Цъæх хъæдавæ — æ къæртрæзтæ,
Æ разгæнттæ — уорс дарий.
Хъæбæр рæхги нæ синхбæстæй
Киндзи цæуй — æ кари ‘й.

  Æрцæйуагъта æ къабæзтæ,
Сæрæй ковæгау, æд рай.
Нæ ‘й бæласæ, фал æррæстæ
Æ рацæттæбæл кизгай!

  И фæсуарун, фæсæртадæй
Ци суг фæккæнуй, ци суг!
Нæ ‘й бæласæ — бонирадæ ‘й,
Æрдзи реубæл — цъæх фæрдуг.

  Ци зæрдесгæ ‘й хорискасти,
Изæрмелти ба ци ‘нкъард!
Ку нæ фæууй мæ бакасти,
Уæд фенадæ уй мæ цард.

  Киндзи цæуй донæхсинцъæ,
Е ку рандæуа, уæд ма
Нæ синхбæстæ уотæ ‘хсицгæ
Цæмæ кæссæнæй, цума?..

  2012 анз, 29 сентябрь

    ХÆРÆГ

  Тъæфилмет хæссуй и думгæ,
Никкæнуй, цума, æскъот.
Æргъæфсуй хæрæг гъæунги,
Халæбæл хуæцгæй æ уод.

  Ци ниллæг æнцæ æ уонтæ,
Ци мæтъæл æй æ цæсгом!
Фæссурдтонцæ ‘й и бийнонтæ
Сæ хæдзарæй зумæгон.

  Некебал гъæуй уæрдунтæ,
Некебал гъæуй хæрæг, —
Куд исæргъува æ сунтæ,
Раевгъуйгæй æ рæстæг?!

  Æнæхуæргæ ‘й цалдæр бони,
Фал нæййес æй æстæфæг.
Дигоронау ку нæ зонуй,
Куд ракора æхуæдæг?

  И куйтæ ‘ймæ лæборунцæ,
Æлгъетунцæ ‘й и адæм,
«Ци загъдæуа, — ракæнунцæ, —
Æ ниййерæг, æ мадæн!»

  Кумæ ледза æ й’адæргæй,
Кумæ райсæ нур æ сæр? —
Ку нæ кæнуй æнхæст цæргæ,
Ку нæ кæнуй мæлгæ дæр.

  Кæд æртайдзæй ех и мали,
Кæд æрцæудзæнæй кæрдæг?
И уалдзæгмæ ци амалæй,
Куд рауотæхса хæрæг?

  Исхъурмæ ‘й, мæгур, æ зæрдæ,
Хъоппæгъ цæстæ ниддон æй,
Ка ракæнуй æхсæвмæрдæ,
Æ бонæй уа, æ бонæй!

  Тъæфилмет хæссуй и думгæ,
Никкæнуй, цума, æскъот.
Æргъæфсуй хæрæг гъæунги,
Халæбæл хуæцгæй æ уод...

  2013 анз, 11 мартъи

    ÆЗ ÆМА ДУ

  З-æн

  Ду тъæпæни цæугæдон дæ,
Дæ устурдæр дор — æз ба.
Æз ку нæ уон, уæд дæ уонтæ
Куд æргъувдзæнæ, цума?

  Ду — уæлйауи арвиндурæ,
Сæх-сæх уарун дæн æз ба.
Æз ку не ‘рцæуон — дæ гурæ
Куд разиндзæнæй, цума?

  Æз — дæгъæл, ду ба къума дæ,
Ку дин фесæфон еу бон,
Мæ цъæх цæстæ, гъеуæд ма дæ
Ка ракæндзæнæй игон?

  Цæстисуг дæ ду нæ фалæ,
Сау тъæфалæ дæн æз ба.
Æз ку ‘рхауон, ку нæбал уон,
Цæбæл лæудзæнæ, цума?..

  2012 анз, 25 октябрь

    МÆ ФИДÆН

  Ерун си, æригонæй зингисхуæсти
ка фæззиан æй, мæ еци лæхъуæн фидæ
Омарбийи рохс ном.

  Тар æхсæвти, бонирохси
Æрхунæй дæбæл мардтæн.
Фидæгинтæмæ æноси
Хицæнгæнгæ фæцардтæн.

  Мæ седзæр мæ исавинста
Царди нихмæ, хъæмайау, —
Æхуæдæг мæ ци нæ хинста,
Уой тудтон си æнæвгъау.

  Æнихæс дæн. Мæхе хъарæй
Мæ гъуддæгтæ фæккодтон,
Уæддæр мæмæ ци хъазар æй,
О мæ фидæ, дæ рохс ном!

  Арвмæ кæсæгау, мæ доги
Дæ хузæмæ фæккастæн, —
Фæххайгин дæн æ рæсогæй,
Æ тузмæгæй ниммаст дæн...

  Æресинæ дин дæ къарæ,
Арф бафснаинæ æз уой,
Фал цæруй си уазæфсарæ,
Ци фæууодзæнæн е ‘ной?..

  Багæлдзинæ ‘й æз и пеци,
Фал не ‘суодзæнæй мæ бон, —
Куд дæ басодзон цъæх арти
Дуккаг фæлтæрæй, гормон?!.

  2006 анз

    ФÆНДОН

  Æнæрæдуд лæг дуйнебæл
Некæд адтæй ‘ма нæййес,
Бухсун гъæуй кæрæдземæн,
Гæдзи буни сойнæ ес.

  Ку неке ни ‘й æнæ азум,
Алли алцæмæй æнхæст, —
Кæрæдземæн бафæразæн,
Еу инней кæнæд æнхæст!

  Ан не ‘гас дæр фæйнæ хузти,
Еу мадæй игурд нæ й’ан, —
Ес дзæбæхтæ ‘ма лæгъузтæ,
Макæмæ си уæн хæран!

  Ци адæм цæруй нæ хæццæ
Ангъосгинæй, фудгинæй,
Æнæ уонæй æнæбæрцæ
Æнхæст цард кæнун зин æй...

  Неци уайуй дзурди карзæй,
Фуди хуасæ ‘й æрмæстдæр.
Æнæбари хъæбæр хуарз æй,
Еугур хуарз ци нæ’й, е дæр...

  2014 анз, 16 январь

    ЦÆУГÆДОН

  Цæугæдон дæн, æведуйгæ,
Мæхе барæ ‘й мæ уозæн, —
Некæбæл кæнун æфтуйгæ,
Некæмæн дæн æмпъозæн.

  Зин уорамæн, зин ауазæн,
Бæрзонд билæ ‘ма фæтæн, —
Ма ма кæнтæ тухаразæ
И денгизмæ фудæнæн.

  Æй мæ цæсти е цъифцадæ,
Æй хæмпæл æма улдугъ.
Е — цæхгун, æз ба — хуæрзадæ,
Е — цъумур, æз ба — фæлсугъд.

  Устурдæр ми ‘й, фал дзæвгарæ
Нивгундæр дæн æз уомæй, —
И адæмтæ боз-лæвари
Ниуазунцæ мæ донæй.

  Ранихъолуй е и наутæ
Æд дзаумæуттæ, æд бадæг,
И æнхъуæти и гъæддзаутæн
Æрхæссун æз ба сатæг.

  Æз нийсусдзæнæн ме ‘мбæрцæ,
Ниссор уодзæнæн фæлтау, —
Нæ еу кæнун æз æ хæццæ,
Е — денгиз, æз ба — къанау!

  2013 анз, 17 июнь

    ЗÆРОНД УОСГОР

  Пуруса дæ, цивзиндзосæ?
Ци гъиггаг дæ, о кизгай!
Уæ разæй мæ ду æдосæ,
Куй сорæгау, фæссурдтай.

  Фæххинстай мæ «хуæрзеугутæй»,
Исхудтай мæ ци нæ ба!
Уæд цæй номæн? Æдеугурæй
Ракодтон дин еунæг ба.

  «Циуавæр дæ, цæмæй конд дæ,
Дигоронау лæдæрис? —
Нæ дæ уарзун, базæронд дæ,
Уосгорæн мæ нæ гъæуис!»

  Дæ уæхæн дзурдтæ гъе уоми
Æркастæнцæ мæмæ хард.
Ракодтон æз дæр мæ соми,
Бахуардтон æз дæр уæд ард:

  «Дæу ку не ‘рхæссон нæхемæ,
Лæг нæ уогæй мæ дзурдæн,
Мæ дзæбæх фидæн дуйнемæ
Уæд нæ райгурдтæн фуртæн!

  Нæуæгæй дæ æз хуæрзрæхги
Рацæйкæндзæнæн бæрæг,
Уæ дуармæ уин хумæтæги
Нæ ниууагътон мæ лæдзæг...»

  2014 анз, 22 октябрь

      ÆНАХУР ЛÆГ

  Мах æй гъæла худтан, е ба зундгин адтæй,
Зудта æ бунат ‘ма уæлдæр некæд бадтæй...
  Зиндтæй æнæхсаст, æнахур, æнæхъуатæ,
Кодта рæстæггай и бæлæстæн гъар батæ...

  Кодта æхсицгонæй хъуритæ е ‘стортæн,
Уарзта еу уарзтæй и къæвдатæ, и хортæ...
  Талати, æфсерти кæнидæ рæвдаугæ,
Се ‘нгаси кодта син цидæртæ аргъаугæ...

  Мардæнцæ уомæн æ фудæй и цъидихтæ,
Æнгозтæ, фæткъутæ уонæн арæх уигъта.
  Цудæй, бунмæ кæсгæ, и къолтæ, и хæрдти,
Фарста и сау зæнхи нидæн цæбæлдæрти...

  Кудтæй ‘ма худтæй, æнагъом сувæллонау,
Æ цард æрвиста, æнæзнæт цæугæдонау.
  Рандæ ‘й ни нæ зонгæ е ‘носон дуйнемæ,
Æ цирт æздахуй мæ алкæддæр æхемæ.

  Сау калм ‘ма и хæпсæ, — уидтон æз æрæги, —
Хустæнцæ æмвæрстæ уомæн æ кæрдæги...

  2014 анз, 20 май

    КУД?

  (Вариант)

  Кæд фæндæгтæ мин мини ‘нцæ,
Низзилдæнцæ идардбæл,
Уæд еу адæймаг иннемæн
Куд ниллæуй æ надбæл?

  Цæубодзой фæсте æмбаргæ
Ку фæццæуй фусæргъау,
Нæ лæгдæрбæл уæд æноси
Цæмæ февæрæн мах фау?

  Кæд нæхуæдтæ еууæ-дууæй
Дуйней рохсæй цæудзинан,
Æрдæг хъани уæд æ тухсти
Цæмæ кæнæн еугур хъан?

  Кæд не ‘гас дæр ан мæлунмæ,
Дууæ бони кæд æй цард,
Еу иннемæ куд исласуй
Æнæхатирæй уæд кард?

  Æрæфтауй мин мæ зæрди
Нæ дуйнейæн æ рахаст
Æнæзилд хумæ будури,
Гъе бæласæ — æнæхсаст...

  Цард уарзунмæ ку нæ хъæртуй,
Ку нæ фагæ кæнуй лæг,
Адæймаг ма нæуарзунмæ
Куд иссеруй уæд рæстæг?..

  1989 анз

    УОТÆ НÆ ‘Й?

  (Цубур трагикомеди)

  I
Фæккуста еу берæ — рамардæй,
Æхуæдæгга ‘нгъалдта — бацардæй,
Иннæ ба æхебæл аурста,
Фал е дæр никкуйти æй удта.
                      Æртиккаг куд тарстæй адзалæй! —                          
Нæ, уæддæр, гæлæхха, нæбал æй.
Кадæр ба ‘й гъуди дæр нæ кодта,
Исиста, мæгурæг, æ уод ба.
Фæткъуæрæнау, к’ адтæй еугур раст,
Мæрсинтæбæл фæцæй е дæр хаст.
«Гйаур æй!» — дзориуонцæ кæмæй,
Гъо, е дæр ниййех æй дæргъæмæй.
Бæгънæг ка ‘дтæй, феце дарæстæй,
Фæххастонцæ уой дæр арæзтæй.
Ка нæ цардæй рæсугъд, аййевæй,
Æ сурх кири е дæр нипъпъерф æй.
Ке зудтан, ке уидтан тæлтæгæй,
Исæргъувтан уой дæр гъæдæгæй.
Ка фæххуардта адæмæн сæ фид,
Уобæл дæр никкалдтонцæ сигит.
Сабур к’ адтæй, цума, фуси уæр,
Уобæл дæр искодтонцæ деуæр.
Ка нæ загъта: «Хуцау æцæг æй!» —
Рабарстонцæ уойдæр лæдзæгæй.
Ка худта ни æхе хъæбæр хъал,
Нæбал гъæуй уой дæр нецибал, —
Æ сардзин æма ‘рдæг иссирдта,
Куд неци ‘й, мæнæ цард, ехх, æдта!

  II
Ке гъудæй уосгинæй æндæр уосæ,
Е дæр нин фæррохсаг æй æдосæ.
Ци уосай æрсайдта берæ лæгти,
Никкиндзæ ‘й нур е дæр æ мæрддзæгти.
Фезонæг ка хуардта дзоли бæсти,
Лæзæруй ейæ дæр æндæр бæсти.
Ка уидта æ й’амонд еске рунти,
Исфедудта е дæр æ гебунти.
Ка хаста уæлйау ходæ, хуарз къепкæ,
Уобæл дæр æркиндæй харæтепхæ.
Ка дардта ефтигъдæй æ дзармадзан,
Æркодта уобæл дæр унгæг дзаман.
Ка зиндтæй мæрзæздухт, æнæлазæ,
Уобæл дæр искодтонцæ дзаназæ.
Арахъæй ка нæ зудта æ бæрцæ,
Уомæн дæр си ниввардтан æ хæццæ.
Айдагъдæр ка ниуазта цъæх хурхæ,
Æ игæр уомæн дæр ниссаупурхæ ‘й.
Тæгæна ка дардта систи тогмæ,
Уобæл дæр ниццурхтонцæ веноктæ.
Ка дардта æвуд лæгмæ фудзæрдæ,
Уомæн дæр ниббастонцæ е ‘фсæртæ.
Ка рагæлста æ тог, æхеуони,
Фæпписсит æй е дæр а ирд бони.
Ка фæццардæй соцъа, хицæгæнгæ,
Е дæр, дан, æрбацæй тæппæлæнгæ.
Ка сæрфта æ синхонбæл æ къæхтæ,
Батилдта е дæр, дан, æ гæндзæхтæ.
Ка нæ уагъта цæрун æ хуарз киндзи,
Е фæцæй медæхсæвæ æ финдзи.
Еминæн ка фæууидта е ‘фсийни,
Фæлластонцæ уой дæр сау машини.
Ка цавта æ баст фонс æнæвгъауæй,
Ниффæдæгъдæ ‘й е дæр, ниссæнтсау æй.
Ка нимадта фонсбæл косæг лæги,
Уобæл дæр фæккудтæнцæ æрæги.
Нæ цудæнцæ мардмæ ци ефстæгтæ,
Етæ дæр нæбал æнцæ, дессæгтæ!
Ка цардæй æнæмаст, æнæхъонцæй,
Етæ дæр сæ зæбæттæ фехстонцæ.
Ка гъавта — ранихъуæрдзæн дуйнетæ,
Етæ дæр истахтонцæ се ‘ркъетæ.
Ка фæккодта раст лæги дæс сайди,
О, е дæр æ бунати ‘й — æфснайди.
Ка ирдта уодæнцойнæ хахурти,
Уони дæр фæууидтан уорс дзабурти.
Кæмæн адтæй æ сункъæ дæлгоммæ,
Уони дæр исхаттонцæ уæлгоммæ.
Ци лæг адтæй æдзох, куййау, агъуд,
Уобæл дæр æрцудæй Тæлхъин аргъуд.
Ка загъта æнæфсар еске мадæй,
Фæххастонцæ уой дæр хуæрзæртадæй.
Къартæ ‘ма къофитæй кадæр фарста, —
Æхуæдæг, дан, æхе исаразта...
Æлгъетæг кадæр адтæй дзæгъæлти,
Фæкъкъустел æй е дæр æнæнгъæлти.
Рамæлун кæмæн н’ адтæй æ нети,
Исфедудта е дæр æ кесети...
Æнæдин, фиргъæун кадæр адтæй,
Уони гъолæ дæр сах нæ рабадтæй, —
Сæ сау дортæй медбилти ходунцæ,
Ци сæ хезуй, уой ба нæ зонунцæ…

  III
Ке кодтонцæ æноси æппæлгæ,
Нæ разиндтæй е дæр æнæмæлгæ.
Биндзæ дæр ци хуарз лæг нæ ниммардта,
Гъе уой дæр æ ингæни ниввардтан.
Ка кодта æхецæй дæр æфсæрми,
Ниффунук æй е дæр æ сау уæрми.
Ка уарзта æ й’адæм, æ дзилагæ,
Уомæн дæр исæскъудæй æ тагæ.
Ка фæцæй, хуарзбæл косгæй, фур хъирди,
Уомæн дæр исæнцон æй æ цирти.
Æгъдаубæл ка бацардæй æд кадæ,
Уобæл дæр ниддæлгоммæ ‘й æ мадæ.
Ке фæсмардтан не ‘хсæн хуæрзуоддæрæй,
Е дæр, дан, фæззйан æй, бауоддæр æй...
Æ зæрдæй, æ уодæй арт ка цагъта,
Уони дæр, гæлæхха, исцæйуагъта...

  IV
Фæхходетæ хъæбæр, гъе фæккотæ,
Нæ гъуддæгтæ цæунцæ гъе уотæ.
Æййевæн син нæййес, гъулæггагæн,
Мæлгæ фæууй еу бон адæймагæн.
Фал уæддæр, зундгонд æй хъæбæр рагæй, —
Кæд мæлгæ, уæд мæлгæ бæдæйнагæй,
Иссергæй Хуцауæн æ й’арази,
Æрлæуун кæдзос уодæй æ рази.
Уæлæцарди гъæуй, æппун неци,
Æхседарф ниууадзун цæфсгæ пеци...

  1990 анз, 18 сентябрь